مناطق بکر و دیدنی ارومیه
دریاچه ارومیه
دریاچه ارومیه در شمال غرب ایران، زمانی بزرگ‌ترین دریاچه‌ی آب‌شور دنیا و دومین دریاچه، بعد از «دریای مرده» در خاورمیانه بود. اندازه این دریاچه به ۱۴۰ کیلومتر از شمال تا جنوب و ۸۵ کیلومتر از شرق تا غرب می‌رسد که مجموعا شامل وسعتی بیش از ۵۲۰۰ کیلومتر مربع می‌شود. در گذشته لنج سواری در این دریاچه زیبا یکی از اصلی‌ترین تفریحات مردم آذربایجان بود و جمعه‌ها صف طویلی را می‌دیدید که منتظر سوار شدن بر لنج بودند.
متاسفانه در چند سال گذشته دچار خشکی شده و وسعت و شکوه سابق را ندارد. اصلی‌ترین دلیل خشک شدن دریاچه ارومیه، تغییر و انحراف مسیر آب رودخانه‌هایش است. دلایل دیگری هم مانند کاهش بارش باران، گرمای آب‌وهوا و استفاده از آب‌های زیرزمینی در مکان‌های دیگر موجب این کم‌آبی شده‌اند.
دریاچه مارمیشو
دریاچه مارمیشو در ۴۵ کیلومتری شمال غرب ارومیه، در مسیر آب‌های مرزی ایران و ترکیه قرار دارد. زلزله و سد کوه در مسیر آب‌های مرزی باعث شکل‌گیری این دریاچه شده است و انواع آبزیان، مانند قزل‌آلا در آن رشد می‌کنند و این دریاچه را به محل مناسبی برای ماهیگیری تبدیل کرده است. دریاچه مارمیشو پنج هکتار مساحت دارد.
متاسفانه در سال‌های اخیر به علت جاری شدن سیل و پر شدن دریاچه با شن و ماسه سیلاب، مساحت و عمق دریاچه مارمیشو کمتر شده است. نام این دریاچه، از اسم رهبر مسیحیان آشوری، مارشیمون بنیامین گرفته شده است.
ساختمان شهرداری
ساختمان شهرداری ارومیه در خیابان امام، شرق میدان قدیمی ایالت قرار دارد. قدمت این بنا به پهلوی اول می‌رسد. در سال ۱۳۱۰ شمسی ملا اوستا، که چیره دست‌ترین معمار زمان خود بود، این ساختمان را ساخت. پلان کلی این ساختمان، مانند ساختمان شهرداری تبریز به شکل عقابی است که بال‌های خود را باز کرده است.
ساختمان شهرداری در دو طبقه ساخته شده و در معماری آن اصل تقارن کاملا رعایت شده است. در ۳۰ شهریور سال ۱۳۲۰ شمسی، در حمله متفقین به ایران ارتش روسیه پادگان را بمباران کرد که در این حمله قسمتی از نمای جنوبی آن تخریب شد؛ سپس توسط دو نفر به نام‌های اوستا مهبور و یک استادکار ارمنی مرمت شد.
برج سه گنبد
برج سه گنبد در جنوب شرقی ارومیه، خیابان استاد برزگر قرار دارد که در سال ۵۸۰ هجری قمری، در دوره سلجوقیان ساخته شده است. اما برخی نیز ادعا می‌کنند این بنا در دوره ساسانس، به عنوان آتشکده ساخته شده، اما هیچ سند معتبری برای اثبات آن وجود ندارد. در داخل این بنا سه کتیبه به خط کوفی وجود دارد که از سنگ تراشیده‌اند و در پایان کتیبه، تاریخ محرم ۵۸۰ هجری ثبت شده است. طبق این کتیبه، این بنا به دستور یکی از حاکمان سلجوقی به نام «شیث قاطه المظفری» ساخته شده و از نظر معماری، شبیه مقابر مراغه و سایر مقبره‌هایی است که در قرن ششم هجری در دوره سلجوقی ساخته شده‌اند.
برج سه گنبد به شکل استوانه‌ای ساخته شده که قطر آن پنج متر و ارتفاعش نیز ۱۳ متر است. این بنا دو طبقه است و در هر سوی آن دریچه وجود دارد. طبقه اول را سردابه می‌نامند که پوششی قوس‌دار دارد و توسط آن از طبقه دوم جدا می‌شود. این بنا در ۱۵ آذر ۱۳۱۴، با شماره ۲۴۲ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
آبشار شملکان
آبشار شملکان یکی از زیباترین آبشارهایی است که در روستایی به همین نام، در نزدیکی ارومیه قرار دارد. برای رفتن به روستای شملکان، از جاده‌بند و تفرجگاه بند باید عبور کرد. این آبشار طبیعت بسیار زیبایی در این روستا ایجاد کرده که ارزش دیدن دارد.
مسجد جامع ارومیه
مسجد جامع یکی از آثار تاریخی ارومیه است که در خیابان اقبال قرار دارد. این مسجد در میان بازار قدیمی شهر واقع شده و یکی از ارکان اصلی بافت قدیمی شهر است. برخی معتقد هستند این بنا ابتدا آتشکده بود و بعد از تسلط مسلمانان ویران و سپس در قرن هفتم هجری قمری بر روی آن مسجدی ساخته شده که سبک تزیینات، گچبری‌‌ها، ستون‌بندی‌‌ها و طاق‌‌های مسجد شبیه سبک معماری سلجوقیان است.
تاریخ تجدید بنای این مسجد معلوم نیست، اما محراب آن در تاریخ ۶۷۶ هجری قمری ساخته شده است. این مسجد به همراه سایر اجزای بافت قدیمی شهر به ویژه بازار و راسته‌‌های آن بارها مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است. این مسجد در ۱۵ آذر سال ۱۳۱۴ با شماره‌ی ۲۴۳ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
کلیسای ننه مریم
کلیسای ننه مریم (نام‌های دیگر این کلیسا حضرت مریم، مارت مریم و شرق آشور است) یکی از قدیمی‌ترین کلیساهای ایران و جهان است که طبق برخی روایات، دومین کلیسای بزرگ جهان، بعد از کلیسای بیت لحم فلسطین است. این کلیسا در سال ۳۲ میلادی ساخته شده و در قرون گذشته، محل دفن اموات بوده است. گفته می‌شود این بنا قبلا آتشکده و یکی از معابد مشهور زرتشتیان بود؛ هنگام تولد حضرت مسیح، موبدان زرتشتی ساکن این معبد، ستاره‌ی درخشان در حال حرکتی را می‌بینند که به سوی شرق می‌رود و آن را نشانه‌ای از تولد منجی می‌دانند و به سمت اورشلیم می‌روند. آن‌ها پس از بازگشت به ارومیه، این آتشکده را به کلیسا تبدیل می‌کند و به تبلیغ آیین مسیح می‌پردازند. نمای فعلی این کلیسا، به دوره ساسانی بازمی‌گردد.
اگر از کلیسای ننه مریم دیدن کنید، خواهید دید نمای داخلی کلیسا شبیه آنچه که در ذهن خود مجسم می‌کنید، مانند کلیساهای دیگر نیست؛ کلیسای ننه‌مریم با قالی‌های دست‌بافت مفروش شده، سقف آن کوتاه است و دالان‌های تو در تو و محرابی در گوشه‌ای از آن قرار دارد، همراه با عکس عیسی مسیح که کشیش هنگام اجرای مراسمات در جلوی آن می‌ایستد.
بازار دوشابچی خانا
بازار دوشابچی خانا یا بازار شیره‌فروشان ارومیه در میدان ولایت این شهر قرار دارد. قدمت این بازار به دوره صفویه می‌رسد و حدود ۷۰ مغازه در دو طرف آن صف بسته‌اند. دوشابچی خانا یکی از محله‌های قدیمی مشهور ارومیه است که از گذشته محل تهیه، فرآوری و فروش لوازم مربوط به دوشاب در این شهر است. در این محله و بازار، دوشاب یا همان شیره انگور تهیه و تولید می‌شود. این بازار با شماره ۳۱۳۶۹ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
مدرسه هدایت
مدرسه هدایت یکی از مدارس قدیمی ارومیه است که در دوره قاجار ساخته شده است. این مدرسه در خیابان امام، کوچه امیرنظمی ارومیه قرار دارد. ساختمان این مدرسه قبلا خانه یکی از بزرگان ایل قاجار بود و در سال ۱۳۴۷ شمسی، توسط مالک جدید، تغییر کاربری داد. در این مدرسه کتیبه‌هایی وجود داشت که تخریب شده است، به همین دلیل تاریخ دقیق ساخت و اسم معمار آن مشخص نیست.
ضلع جنوبی صحن ساختمان، مهم‌ترین و باارزش‌ترین بخش مدرسه است. حیاط‌های مدرسه چهارگوش است و دیوارکشی آجری و پایه‌های سنگی و آجری دارد. طاق‌نماهای این بنا با آجر لعاب‌دار فیروزه‌ای تزئین شده است. مدرسه هدایت در ۱۵ دی ماه ۱۳۷۵ با شماره ۱۸۳۱ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
قلعه هولاکوخان
قلعه هولاکوخان یکی از قلعه‌های تاریخی منطقه‌ی آذربایجان است که در شرق دریاچه ارومیه، در جزیره اسلامی قرار دارد. این قلعه در بلندی‌های روستای آق گنبد، در اسکله منتهی بین ارومیه و تبریز قرار دارد. در مسیر آن نیز آب‌انبارهای زیادی وجود دارد که در دل کوه، به شکل عجیبی ساخته شده است؛ در کنار این آب‌انبارها جوی‌های آبی وجود دارد که هنگام بارندگی، آب را به سمت آب‌انبارها هدایت کرده و آب مورد نیاز را در تمامی فصول سال تامین می‌کند.
دیواره‌های قلعه هولاکوخان به طور کلی از سنگ ساخته شده است. این قلعه از نظر استحکامات، موقعیت و استقرار، شبیه قلعه‌های بابک، قهقهه و جوشون است. دسترسی به این قلعه آسان نیست و در سه طرف آن را پرتگاه‌های خطرناک احاطه کرده است که این موقعیت، دفاع از قلعه را برای قلعه‌بانان آسان می‌ساخت.
کلیسای مار سرگیز
این کلیسا در ۱۲ کیلومتری ارومیه، در دامنه کوه سیر قرار دارد. کلیسای مار سرگیز از نظر مذهبی، بسیار ارزشمند است و عموم مسیحیان، اعم از آشوری و ارامنه، آن را به عنوان زیارتگاه می‌شناسند. این کلیسا یکی از آثار سنگی استان آذربایجان غربی است و تمام دیوارها و سقف آن را با سنگ‌های نامنظم، به شکل ماهرانه‌ای و کاملا مستحکم ساخته‌اند. با توجه به سبک معماری این بنا و کتب مورخان آشوری، قدمت کلیسای مار سرگیز به قبل از اسلام می‌رسد. گفته می‌شود زمانی که خسروپرویز بر رومیان پیروز شد، همسرش شیرین که مسیحی بود، دستور ساخت این کلیسا را صادر کرد.
