وقتی لیست استان‌های پربازدید ایران را بنویسیم، احتمالاً سیستان و بلوچستان را جزو اولین‌ها نمی‌آوریم. به عقیده بسیاری از ما، سیستان و بلوچستان استانی محروم است که جاهای دیدنی قابل توجهی ندارد. در این مقاله این تصورات شما را تغییر خواهیم داد. علیرغم بسیاری از مشکلاتی که این استان دارد، جاهای دیدنی سیستان و بلوچستان یک لیست طولانی و در عین حال شگفت‌انگیز هستند.
شهر سوخته
شهر سوخته در ۵۰ کیلومتری شهر زابل و به فاصله ۱۷۰ کیلومتر از زاهدان واقع شده است. این شهر مهد تمدن ایران باستان است. شهر سوخته را به شهر هنر یا شهر علم نیز می‌شناسند؛ چراکه ابزارهای هنری و علمی بسیاری در این شهر پیدا شده است.
جالب است بدانید که در این شهر باستانی هیچ اثری از اسلحه یا مهمات جنگی نیست و نشان‌دهنده صلح و صفا در روزگار حیات این شهر است. قدمت شهر سوخته حدود ۵۰۰۰ سال است و به عقیده باستان‌شناسان بر خلاف ظاهر امروزی‌اش در دوران گذشته سرسبز و خوش آب و هوا بوده. مردم در این شهر ۲۸۰هکتاری به مدت ۱۴۰۰ سال زندگی کرده‌اند و این تمدن باشکوه را خلق کردند.
قلعه چهل دختران زابل
شما را با قلعه‌ای آشنا می‌کنیم که هم معماری جالبی دارد و هم اینکه به نحوی یک قلعه جادویی محسوب می‌شود. قلعه چهل دختران زابل در شهرستان زابل و در روستای کوه خواجه قرار گرفته است.
گفته می‌شود که این قلعه به دوران ساسانیان برمی‌گردد. حالا به نحوه ساخت این قلعه می‌رسیم. این قلعه روی یک سکوی سنگی بزرگ ساخته شده است . این سکو با کنار هم قرار گرفتن چندین سنگ رسی ساخته شد و برای استحکام آن چند ردیف روزنه بالای در نظر گرفته شده است.
حالا چرا نام آن چهل دختران شده است؟ این نام به علت داستانی است که قرن‌ها درباره این قلعه بر سر زبان‌ها بوده. مردم می‌گویند در روزگار گذشته، در این قلعه ۴۰ دختر زندگی می‌کردند که صدای قهقه‌شان تا کیلومترها آن طرف‌تر از قلعه نیز می‌رفت و به همین دلیل این قلعه را چهل دختران صدا می‌کنند. چهل دختران یکی از جاهای دیدنی مهم سیستان و بلوچستان است.
قلعه ناصری ایرانشهر
این یکی دیگر خیلی قدیمی نیست. حدود ۱۰۰ سال که به عقب برگردیم، زمان ناصرالدین شاه قاجار به تاریخ تولد این قلعه و حکایت‌هایش می‌رسیم. قلعه ناصری نگین درخشان ایرانشهر است و در مرز شهر قرار دارد و اگرچه بخش‌های داخلی این قلعه تخریب شده‌اند و شکوه و جلال روزگار گذشته را در آن نمی‌بینید؛ اما ارزش این را دارد که یک بار هم شده به تماشای نمای بیرونی زیبای آن بروید.
این قلعه به فرمان ناصرالدین شاه در شهر فهرج یا پهره به دست یکی از بهترین معمارهای آن دوران ساخته شد. فهرج یا پهره نام‌های قدیمی ایرانشهر هستند. این قلعه را استاد حسین معمار باشی کرمانی ساخت که از مقتدرترین و بهترین معمارهای آن دوران بود. ساخت قلعه ۷ سال به طول انجامید و به در اواخر دوران حکومت قاجار به دست حاکم مقتدر بلوچستان به تصرف درآمد.
قلعه رستم زابل
بعد از شهر سوخته به یکی دیگر از جاذبه‌های تاریخی سیستان و بلوچستان می‌رسیم. قلعه تاریخی رستم زابل که به نام معروف‌ترین پهلوان سیستان یعنی رستم نام‌گذاری شده است. این قلعه در ۷۰ کیلومتری جنوب غرب زابل قرار گرفته است.
قلعه رستم زابل در منطقه‌ای تاریخی و وسیع به نام محوطه حوضدار قرار دارد. در این محوطه آثار تمدن‌های باستانی بسیار قدیمی نیز به چشم می‌خورد و به همین دلیل از جمله مناطق بسیار مهم تاریخی محسوب می‌شود.
عمر و قدمت دقیق این قلعه به طور قطعی مشخص نیست؛ اما آن را به دوران‌های بین دوران سلجوقی تا دوران صفویه نسبت می‌دهند. گمان‌ها بر این است که این قلعه حدود ۵۰۰ سال پیش خالی از سکنه شده است و دیگر از آن استفاده‌ای نشد.
ارگ جلال آباد
این مکان دیدنی یادگاری از دوران انتهایی پادشاهی قاجار است و در اوایل دوره پهلوی نیز مورد استفاده قرار می‌گرفت. ارگ جلال‌آباد در شهرستان زابل و در روستای جلال‌آباد قرار گرفته است.
در دورانی که سیستان و بلوچستان طبیعتی سرسبز و با برکت داشته است از این ارگ برای استفاده مسکونی و نظامی بهره می‌گرفتند. در سال ۱۳۸۳ عملیات مرمت این ارگ آغاز شد و در شهریور همان سال در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید و حالا یکی از جاهای دیدنی مهم سیستان و بلوچستان است که گردشگران ایرانی و خارجی را به خود جلب می‌کند.
سواحل مکران
سواحل مکران اگرچه در دسته دیدنی‌های طبیعی قرار دارد؛ اما در دوران‌های بسیار قدیم نیز از مکان‌های مهم سیستان و بلوچستان به حساب می‌آمد. این سواحل در کتاب تاریخی هرودوت به عنوان یکی از استان‌های ایران نام برده شده است.
سواحل مکران ازجاهای دیدنی بندر چابهار است و از شرق بندرعباس آغاز شده و تا جنوب غرب پاکستان ادامه دارند.
